C.J. Langenhoven en sy olifant Herrie

Titel boek: Herrie op die óú tremspóór 1925

Die Meiringspoort begin in die dorp De Rust waar
ek in April 2017 gebly het.

Langenhoven moet in hierdie boek leef met sy sonde met die bure. Dan kry hy een sirkusolifant, wat hy Herrie noem. Hy neem dié saam met sy familie op reis na en deur Meiringspoort. Ek dink hy wil ontkom aan die sonde. Maar hy sal sy dié altyd saamdra. (Is sy sonde so groot soos Herrie?)
Herrie bestaan nie regtig nie, dat is te sê nie fisies nie. Hy sit in sy kop, waar ook die skuld sit oor die sonde. 


Wyshede van Langenhoven:

* Dit beteken nie altyd veel om 'n man van belang te wees nie. Die belangrikste persoon op 'n begrafnis is die dooie man.
* Dis waar daar is nie rook sonder vuur nie: maar hoe meer rook hoe minder vuur.
* Moenie terugslaan nie. Slaan eerste.
* Die verstandigste mense wat ek nog in my lewe raakgeloop het was dié wat my vir 'n verstandige man aangesien het. (Of so gesê het.)
* Goed genoeg was nog nooit goed genoeg nie.

Langenhoven het in die Meiringspoort die naam Herrie in die rots gekrap. 

Dis by die skoon dorpie De Rust naby Oudtshoorn.

Hy het gewoon op Oudtshoorn. Sy woning "Arbeidsgenot" is nou 'n museum oor hom en is 'n Nasionale Gedenkwaardigheid. Die tuisblad van die museum: http://bit.ly/2iJJdE4.

Pa, maak vir my 'n vlieër, Pa KKNK

14 april 2017
Ek het op Oudtshoorn 'n toneelstuk gesien: Pa, maak vir my 'n vlieër, Pa. Ek was as Nederlander vir 'n rukkie rêrig in die midde van die Suid-Afrikaanse kultuur. Dis 'n wonderlike gevoel. Ek gaan nou 'n bietjie oor die verhoogstuk skryf.

Org Verwey is 'n middeljarige man wat sy demente ma versorg. Hy dink hy is nie onder 'n kalkoen uitgebroei nie. Maar Org is tog ook taamlik verward. Hy dink sy Pa sal kom. 'n Gas, se naam is ook Org Verwey, daag die aand op wat die verwarring in die ma se demensiebrein vererger en die ongemak in die beknopte woonstel versterk. Maar hierdie Org Verwey is nie sy pa nie, maar sy seun. Hy sê sy Pa het nimmer vir hom gesorg nie.
Die dieper boodskap is dié van 'n kind wat sonder ouers grootword omdat hulle te besig is om 'n vlieër te maak om saam meet hul kind park toe te gaan; en dié van iemand wat eendag wil trou, kinders wil hê, 'n huis wil bou en plekke soos Barcelona wil sien, maar nooit so ver kom nie; en van dié ouers wat sukkel om hul kinders uit die nes te skop.

Klein Karoo Nasionale Kunstefees (KKNK)

9 april 2017
Gespreksreeks in KN24 se tent. (KN24 is 'n Suid-Afrikaanse televisiekanaal.) Op hierdie foto staan ek met Waldimar Pelser. Ek ken hom van televisie. Hy het gesels met Mzwanele (Jimmy) Manyi en dr. Mathews Phosa oor Zuma en die Gupta’s. Phosa sê Zuma moet gaan en die Gupta’s moet die land uit.  Manyi is ’n voormalige regeringswoordvoerder (ANC). Hy het bande met die Gupta’s. Sie hieroor: http://bit.ly/2riF10G. Phosa is later genomineer om kandidaat te wees vir die presidentskap van die ANC en later van Suid-Afrika.
Kyk die TV-verslag van hierdie gesprek: http://bit.ly/2omQiZH. 

Waldimar is redakteur van Rapport en Woensdae om 21.30 uur die aanbieder van KNverslag in gesprek op kykNET (televisie en youtube).

Saands het ek en Otto (ook 'n gas) begin braai. Die donker wolke was onheilspellend. En toe het die valwinde begin waai. Die stoele by die swembad het door die lug gevlieg. Dis nie sommer ’n story nie. Weerligte en donder het die donderbui aangekondig. En toe het die reën begin uitsak. Nie een bietjie nie! Nee, baie reën en haël. Baie beangstigend. https://youtu.be/2vHC7u-Gf9Q. Die krag het uitgeval. 

Juanita du Plessis; Klein Karoo Nasionale Kunstefees (KKNK)

Ek het 'n dagboek geskryf oor my eerste reis Suid-Afrika toe. Ek sal sekere dele met jou deel. 
Ek het gebly op De Rust by Guest Lodge http://housemartin.co.za. 👍👍

8 April 2017

Hierdie dag was vir my baie wonderlik. KN24 (Suid-Afrikaanse uitsaaier) het 'n eie tent op die KKNK. Hulle bied daagliks 'n gesprek aan met mense wat iewers 'n rol speel in Suid-Afrika. 

Vandag met Willemien Brümmer, die agterkleindogter van C.J. Langenhoven. (Meer inligting oor hom op Wikipedia http://bit.ly/2wrISLQ of in Nederlands http://bit.ly/2pis8Tk.) Willemien het jammer gesê oor die swartboek wat Langenhoven geskryf het oor “k......s”. 

Daar was ook die kleinseun van een van die oprigters van die ANC, Sol Plaatje. Jy kan begryp daar was in dié gesprek 'n soektog na werklike versoening.

Langenhoven het in 1918 Die Stem geskryf en dié het in 1957 die nasionale lied geword van Suid-Afrika. Die Stem is verbind aan die Apartheid. Willemien sê die twee Afrikaanstalige reëls, die nog oorgebly is van Die Stem, kan word geskrap.
"Uit die blou van onse hemel, uit die diepte van ons see, oor ons ewige gebergtes waar die kranse antwoord gee."
Langenhoven het op Oudtshoorn gewoon. Hy het glo Die Stem op De Rust geskryf. 

Juanita het 'n liedjie gemaak met as titel "Langenhoven". Sy het vir my eintlik die saadjie gesaai wat uitgekom het toe ek gesoek het na die binneste van wat Suid-Afrika is. Langenhoven is vir my die wegspringplek in hierdie opsig. Hoekom ek luister na die kleindogter van Langenhoven op my eerste dag by die KKNK? Okkasie?

Terug na 8 april 2017.

Die lange wagte vir die optree van Juanita het begin. Maar om te wag, dat is eintlik niks doen en dat is my op die lyf geskryf. En dan begin die show. Eers die vriende van Juanita, soos Refentse en Bok van Blerk. Ek hou van sy histories georiënteerde liedjies.

En eindelik was daar Juanita. En sy sing!!!! Ek het toe gedink “Hoe om die story te vertel, tuis?” Te mooi om waar te wees. Ek had trane in my oë. Ek was oorweldig deur die voorreg om daar te wees. En sy sing al die liedjies wat my so in die siel raak. Dit raak so diep binne my. Dis ’n droom wat ek rêrig beleef. En Juanita gaan maar deur en deur daar op die verhoog. Sy maak die publiek so baie opgewonde. Hoe baie lang kan ’n mens op ’n hoogtepunt wees? Dit lyk soos ‘n droom waarin jy nie kan wakker word nie. 

Ek is bly met enige terugvoer.

Ester Kerneels Breytenbach 2014 97800798167956; die persoon Doerkstra

Als jy dié boek nog wil lees moenie hierdie artikel lees nie. Dan geniet jy min van die boek.

Hieronder vertel ek oor die boek "Ester" van Kerneels Breytenbach. Die laaste hoofstuk sit hierdie boek op sy kop. Ek het die boek toe weer gelees. Dit staan vir my vas, Doerkstra is ’n baie onplesierige persoon. Dit skep hom plesier om mense onkant te vang en om te verneder. Hy dink dit gee hom aansien. Eintlik vind ek Doerkstra ’n patetiese man wat van binne baie min sterk is as wat hy lyk. Ek dink hy is bombasties om sy eie twyfel te bedek. Tog is Doerkstra ’n romantikus: “ ’n Sug, ’n blik, ’n hand wat uitreik en help. In die stilte van die oomblik is haar blik al wat tel – oë wat mekaar vind en hou.” Dit is die gans eerste twee reëls van hierdie boek!

Ek het talle verwijsings gevind van die eers onbekende feit dat Doerkstra die (denkbeeldige) skrywer is.

Bladsy 9. “Tye verander, gebruiken nie. Soos dit vandag is, só was dit toe. Luister na ’n ou juris, wat weet.” (Doerkstra was van de hoofkarakters die enigste juris.)

Bladsy 20 en 21. Dit is Doerkstra die geag word hierdie story te skryf, aangesien hy die “ek” is. Sie ook bladsy 316 waar Doerkstra skryf: “’n Sug, ’n blik. Vir my was dít die begin. Oor jare het ek ander beginne oorweeg.”

Bladsy 41. “Die oomblik waarop die verhaal vir mý begin, wetties gesproke. Dit is presies waar dit vir my begin.” Dit is Doerkstra wie dit sê oor die oomblik dat Thyra op die trein klim aan die hand van Bergman.

Bladsy 67. In hierdie hoofstuk is dit Doerkstra wat vertel oor die gesprek wat Theo Erasmus gehad het met AO Bergman. Doerkstra kan weet omdat dit gaan oor hom wat as advocaat Dr. Malan se belange sal verteenwoordig in die trein.

Bladsy 105. “Vir Doerkstra (hy dans met Thyra terwyl sy sing JS), wie se ore naby haar mond is, is dit wonderskone klanke, die stem van God se magtige engelekoor getregter deur haar fabelachtige keel….. Die klanke sal jare lank in sy heimwee hang. (Dis geen voorspelling nie, maar hy stel vas dat dit jare lank gebeur het. JS)

Bladsy 151. “Is dit blos wat in haar nek opvlam, haar wange effens verkleur? Die juris merk dit op. Nóú, met die sekerheid wat jare se herbesoeke aan dieselfde herinneringe bring, sien ek dit nog, ’n sagte rooi.” Ook in hierdie teks is dit Doerkstra wat skryf. Ek wonder hoe ek in hemelsnaam in hierdie teks nie vasgelees het nie. Sonder om te weet dat dit Doerkstra is kan ’n mens dit nie verstaan nie. Presies so op bladsy 210 en 233.

Bladsy 210. “Is sý hart, wonder AO Bergman, só sigbaar? Terwyl hy hom na haar wend, kan ’n mens, bij nabetragting en met die kennis wat die jare bring, die vraag vra wat Bergman nooit sal nie: Is dit al troos wat sý ken?”

Bladsy 233. “Presies wat Doerkstra op daardie oomblik besiel het, kan die juris tot laat in sy lewe nie verklaar nie.”

In hoofstuk 29 lees ‘n mens “Doerkstra” nie weer nie, alleen nog “ek”. Dit is die aanloop na die laaste hoofstuk waarin dit blyk dat Doerkstra die skrywer is.

Ek ontvang graag terugvoer.

Heijen, 23 augustus 2017.

Ester Kerneels Breytenbach 2014 9780798167956 resensie

Ons is in 1946. Adjudant-offisier Bergman, leier van Piet Retief se polisiestasie, kry die opdrag om die Duitse spioen Thyra Denk met die trein van Windhoek na Kaapstad te bring. Sy mag uitdruklik met niemand kontak hê tydens hierdie reis. Sy sal in Kaapstad verhoor word door die Gekose Komitee van die Volksraad. Sy moet getuig oor ’n gesprek wat sy in 1940 gehad het met Dr. Malan. (Vir meer inligting oor Malan: http://bit.ly/2wiNjs0). Dié politikus sal twee jaar later Eerste Minister van Suid-Afrika gaan word.) Sy het in daai gesprek vir Malan ’n boodskap gegee wat van die Nazi’s kom. “As Suid-Afrika na die oorlog -Duitsers dink hulle gaan vinnig die oorlog wen- goeie verhoudings met Duitsland wil hê, dan moet hierdie land verklaar hulle is neutraal in die oorlog.” Generaal Herzog, ’n politieke vriend van Malan, het in die Volksraad hierdie neutraliteit bepleit. (Dié het destijd werklik gebeur.)

Politieke teenstander van Malan was Smuts. Hy het agtergekom Malan het in 1940 gespreek met die Duitse spioen. Hy het die skriftelike verslag van die gesprek, wat van Von Ribbentrop kom (Hitlers minister vir Buitelandse Sake). Nou wil Smuts hê Malan kry hoogverraad aan sy broek. Dis hoekom mev Denk genooi is deur die Gekose Komitee. Dit lyk bekonkel. Hoe om te verdedig, Dr. Malan?

AO Bergman moet mev Denk in die trein bederf sodat sy gunstiggesind sal wees. Sy behoort nie in die trein in kontak kom met mense wat haar op ander gedagtes wil bring, soos die regspan van Malan. Onthou.

Wat beplan Malan? ’n Regspan! Hy stuur Dominee Theo Erasmus na Piet Retief om die AO se toekoms aan hom voor te lê. As hy saamwerk gaan hy dié ’n hupstoot geë. Wat moet hy dan doen? In die trein sal ‘n advocaat wees die haar getuienis sal laat afstem op wat Malan al reeds getuig het. In die uiterse geheim natuurlik. Die AO besluit om in sy eie toekoms te belê en stem saam. (Bijgesê, dink jy Bergman is corrup?)

Stasie Kaapstad. foto:
 Die Burger

Dan begin die treinreis. In die oë van die AO is daar ’n misterie rondom Thyra. Later sal hij agterkom dat Thyra eintlik Ester is. Ester is die spioen wat met Malan gespreek het en hom laat dink sy is Thyra Denk. In Berlijn het sy in ’n hoerhuis gewerk. Daar het sy kontakte gehad met Von Ribbentrop. Dit was haar taak om hom te spioeneer. (’n Mens, nee, ’n man is loslippig na die daad.) En dan het Willa Doerkstra op die toneel gekom, die verteenwoordiger vir Malan. Hy het sy geheime gesprek gehad met “Thyra” op ’n toilet. Daar was baie meer gesprekke nodig om de verklaring van Thyra af te stem op Malan se. Intussen het AO Bergman mal geword oor Ester en vice versa. Hulle het baie lakeneskapades onderneem.

Eers het Thyra volgehou sy sal die story vertel soos die werklik gebeur het. Later het sy saamgestem om te lieg. Maar sy het wel eise. Sy wil immuniteit vir haar man, Hans Denk, en vir haar eie. (Dat is te sê, vir die egte Thyra.)

In die gespreksreeks op daardie toilet het ook Doerkstra meer en meer mal geword oor Thyra. Sy het hom deurentyd subtiel verwerp. En dan -op die gang van die trein- hoor Doerkstra toevallig die AO Thyra “Ester” noem. Dit gaan geen gevolge hê nie. Doerkstra bly mal oor haar.

En dan is dit sover. Thyra word deur die Komitee gehoor. Op die ou end gaan dit gunstig wees vir Malan. (Dit kon nie anders gewees het nie. Selfs Kerneel Breytenbach kan niet agterna die geskiedenis nie verander nie.)

In die laaste hoofstuk (Die titel van die hoofstuk is “Da Capo”, wat beteken “begin weer”) skryf die skrywer oor “ek”. Hokaai! Dink! Is dit ’n verdigsel? Nee, kyk: “Sy (Ester) kyk nie na my nie, maar na Bergman.” Dié is gedurende die ganse treinreis Doerkstra oorgekom. Is Doerkstra die ekke? Ja. Die laaste hoofstuk gaan oor Doerkstra wat nou tachtig jaar oud is en oorsien sy lewe. Ester en Dieter Bergman het na Buenos Aires gegaan. Sy is dan wel fisiek weg, maar nie uit die hoof van Willa Doerkstra nie.

Ek het geniet van hierdie boek. ’n Pragtige plot ingepak in ’n noukeurig verslag van die reis en die mense wat saamgereis het. Die ganse boek is geskryf deur die waarnemer. Adjudant-Officier Dieter Bergman staan in hierdie story saam met Ester sentraal. En Doerkstra, hierdie ploert, hou bo-op ander.
Daar is nou vir my ’n nuwe dimensie wat my dwing die boek weer te lees en te beleef soos Doerkstra gedoen het. Sjoe! Dit het die vooropgestelde plan van die skrywer gewees. “Da Capo”; jy sal hierdie boek weer lees. As jy die boek nog nie gelees het nie, maar jy wil, moenie die berig hierbo lees nie.

Ek ontvang graag terugvoer!

Heijen, 19 Augustus 2017.

'n Vurk in die pad André P. Brink 2009 9780798149969

Inleiding

Hierdie memoir het André Brink geskryf vir sy laaste liefde, Karina wie hy in 2006 getrou het. Dit was ’n plesier om dié boek te lees en ek het baie geleer oor wat gebeur het in Suid-Afrika sedert die sestiger jare. 'n Vurk in die pad gaan oor keuses wat 'n mens maak in sy lewe (groot of klein) en hom bring waar hy nou is. Hierdie boek gaan ook oor wat aangegaan het in Parys in 1968, waar Brink toe gebly het. Hy het die apartheid teëgestaan. Hy het die “woord” gebruik om te veg teen die uitsluiting van swartes in Suid-Afrika. André Brink is gebore in 1935 en sterf in 2015.

Suid-Afrikahuis

Nederland en Suid-Afrika het baie om mekaar te bied! Dit is die mening van die Suid-Afrikahuis wat daarna streef om die Nederlandse belangstelling in Suid-Afrika lewend te hou en te stimuleer. Hulle het onder andere ’n webwinkel waar hulle Afrikaanse boeke verkoop. Dis waar ek “randomwise” die Vurk gekoop het. Ek het nie geweet wat om te verwag nie. Maar dit was “bingo”! Nooit tevore het ek sommer ’n boek begin lees wat amper 500 bladsy het. Maar nou het ek my soos ’n baie honger leeu deur die boek gevreet.

Ek skryf hier een klompie gedagtes wat ek deur die boek gekry het.

Prosa laat mens dink

Afrikaanse prosa gee my insig in taal en kultuur van Suid-Afrika. Dis vir my lekker om te lees, ek wieg op die kalme golwe van die diep blou see: “…asof niks op aarde kan vergelyk met die daaglikse herontdekking van wat dit beteken net om te wéés nie.” Of: “waaragtig verantwoordelyke vryheid word mens nooit verniet aangebied nie. Dit moet voortdurend opgeëis en verower –en verdien- word.” André Brink skryf ook: “Vryheid is iets wat vir ’n mens net so nodig is as liefde.” Hierdie gedagtes gaan diep en ek het die voorreg dat die skrywer my saambring. En ek verstaan:  ’n Mens behoort vry te wees om te wéés.

’n Paar pêreltjies uit die Vurk

Ek string die Afrikaanse taalpêreltjies wat ek ontdek het. Eendag sou dit ‘n pragtige halssnoer kon wees. Daardie dag kan ek sê: Afrikaans is my opvolgtaal. Maar dis langpad.

Voorbeelde van díe pêreltjies: my sê te sê; sing-sing en lag-lag; sêvra; dagha; ululering; die bome wat bot; ek is hoeka nie lus vir jou grappies nie, apologeties; ondertrouery, gestoomroller word, stiksienig, gematrikuleer, ikabod sê en repudeer. Hoekom ek vind díe woorde apart? Of sy bestaan nie in Nederlands nie of sy hê in Nederlands ’n ander betekenis. Boonop vind ek “Langenhoven se Loeloeraai” beelderig.

1968

Ek was 32 toe ek begin het sê ek is ’n kind van 1968. Ek was as tiender teen die establishment. Ander style van klere- en haardrag. Ander musiek (Moody Blues en die Beatles). Ons nuwe generasie wou los wees van die ou verstikkende standaarde. Ons het gevind ons het die reg om ons sê te sê. Ek had toe nie die benul daar het baie meer aangegaan het nie. Nou is ek ‘n ouer man en kry dieper insig in wat daar plaasgevind het. Hoekom? Okkasie; soos my hele Suid-Afrika-liefde. Die Vurk het ook op my pad gekom. Iewers het ek 'n besluit geneem wat my op hierdie pad gebring het. Opnuut is een houtjie op die vuur gegooi wat nou brand binne my.

Vrij wees

In vrye samelevinge het ’n mens geword tot ’n verbruiker van vryheid. Asof die vryheid iewers aangebied word. Ja, deur die owerheid, dat is te sê, solank in die land rêrig demokrasie heers. Ligloop. Die skeiding van magte moet absoluut gehou word. Ons het gesien dat leiers wat gekies word hulle ontwikkel as despoot. Dit het gebeur in die Derde Ryk. Dit is aan die gebeur in Turkye. Moenie dink “check and balances” is holrug gery nie. Dis hoekom Suid-Afrika het nog toekoms. Lank lewe die waghond vir die Grondwet (Konstitusionele Hof).

Elite

In 1968 was ons teen die establishment. Nou is dit die elite wat nie deug nie (in die oë van populiste). Brink skryf oor die jeugrevolusie van 68: “Dit was daar. Dit het gebeur. En omdat dit eenkeer gebeur het, kan dit weer gebeur.” Ek stem saam. Ek dink aan die Arabiese Lente. Dit kan ook gebeur in Nederland of in Suid-Afrika; ooral waar elite is. En elite is ooral. Deurentyd sal daar elite wees.

ANC

Die laaste sin van Brink se memoir (in 2009 geskryf): “Meer as ooit tevore is dit vandag vir die ANC nodig om in sy huidige positie van morele bankrotskap die hand in eie boesem te steek en te bepaal waar –en hoe- dit so tragies weggedryf het van die Vryheidsmanifes.”

Dit sou vandag nog geskryf kon wees. Brink was nie dom nie.

Jos Sutmuller

15 Juli 2017

KKNK 2017. Mal oor Suid-Afrika

Hoekom ek is mal oor Suid-Afrika?
Dit het begin met die country-musiek van Thea, my vrou. Die liedjies van Juanita Du Plessis het ek baie mooi gevind. Ek het dié gesoek op Youtube. Toe het ek ook geluister na die liedjies van Juanita wat sy sing in Afrikaans. Op dié moment het ek lief geword op hierdie taal. Ek het meer wil weet oor dié taal en het meer gaan soek op internet. Ek het my ook ingeteken op Suid-Afrikaanse e-koerante (Die Burger, Rapport, Volksblad en Beeld). Meer en meer het ek oor hierdie land gaan leer. Toe het ek eendag met google gesoek na moontlikhede om my in te skryf vir ‘n kursus Afrikaans. Dié het ek gevind en gedoen. Die skool was net een klipgooi van my dorp. My liefde vir Suid-Afrika het groter en groter geword. Elke aand het ek op Youtube gekyk naar uitsendings uit Suid-Afrika. Op Youtube het ek my ingeteken vir kykNET. Ook het ek ’n toep afgelaai vir die nuus: Netwerk24. Juanita het my gunsteling sangeres geword. Op die facebook-blad van Juanita het ek eendag gesien sy sal optree op die Klein Karoo Nasionale Kunstefees (KKNK) 2017. Ek het gedink ek gaan Suid-Afrika toe vir hierdie optree. Dis hoekom ek 6 april 2017 in Kaapstad aangekom het op pad Oudtshoorn toe. Ek het gebly op De Rust in Guest Lodge  www.housemartin.co.za.

Juanita du Plessis